A janë Lojërat Olimpike politikisht neutrale?

Në fillim të shekullit të 20-të, babai i Lojërave Olimpike moderne, Pierre de Coubertin, tha se konkursi duhet të jetë “i lirë nga ndërhyrjet politike”.

Megjithatë, shpesh është e vështirë për kampionët t’i shpëtojnë çështjeve botërore. Merrni shembullin e xhudistit algjerian, Fethi Nourine, i cili u tërhoq nga Lojërat Olimpike të Tokios në korrik 2021 për të shmangur përballjen me homologun e tij izraelit me arsyetimin e “mbështetjes së tij për kauzën palestineze”.

Brenda dy muajsh, ai dhe trajneri i tij u pezulluan 10 vjet nga Federata Ndërkombëtare e Xhudos. Ashtu si pezullimet e tjera, Federata e kishte bazuar vendimin e saj në rregullin e diskutueshëm 50.2 të Kartës Olimpike:

“Asnjë lloj demonstrimi apo propagande politike, fetare apo racore nuk lejohet në asnjë objekt apo zona të tjera olimpike.”

Një çështje që ndan botën olimpike

Shqetësimet ishin aq të larta sa në qershor 2020 Komisioni i Atletëve të Komitetit Olimpik Ndërkombëtar (IOC AC) nisi një konsultim me mbi 3,500 atletë mbi Rregullën 50.2.

Rezultatet e studimit, të dorëzuara nga Publicis Sport & Entertainment në prill 2021, duket se mbështesin rregullin, me 70% të atletëve që e konsiderojnë të papërshtatshme të shprehin pikëpamjet e tyre në fushën e lojës dhe në ceremonitë zyrtare, dhe 67% në podium.

Megjithatë, një studim tjetër në shkurt 2021 theksoi “një mungesë të qartë të të kuptuarit”. Aty thuhej se:

“Termi “demonstrim” është krejtësisht i qartë për 62% të të anketuarve, por jo për të tjerët. Termi ‘propagandë’ është krejtësisht i qartë për 70%, por mbetet i pakuptueshëm për pjesën tjetër. Termi ‘protestë’ ishte ‘jo’ ose ‘absolutisht aspak’ i qartë për 49% të të anketuarve.

Kjo ngre pyetjen nëse atletët e intervistuar kishin të gjithë informacionin që u nevojitej për të vendosur mbi rregullin.

Në çdo rast, IOC ka vendosur të ndjekë rekomandimet e Komisionit të Atletëve duke lehtësuar rregullin, duke frenuar ende shprehjen e sportistëve gjatë periudhës që përfshin Lojërat Olimpike, duke filluar nga ceremonitë dhe podiumet deri te himnet.

Në disa gara të fundit në SHBA, sportistët, duke ndjekur shembullin e Colin Kaepernick, kanë bërë simbole gjatë himnit kombëtar në mbështetje të lëvizjes Black Lives Matter.

Këto akte rezistence të kujtojnë fuqishëm grushtet me doreza të zeza të ngritura nga John Carlos dhe Tommie Smith në podium në Lojërat Olimpike të vitit 1968, në mbështetje të lëvizjes pro njerëzve me ngjyrë.

Ndërsa dy atletët u përjashtuan dhe u ndaluan përgjithmonë nga Lojërat Olimpike, imazhi i tyre tashmë është pjesë e historisë olimpike.

Olimpizmi: një lëvizje ideologjike?

A janë këto akte të papajtueshme me parimin e neutralitetit politik të Olimpiadës? Debati doli në pah në korrik 2020, kur një grup prej 150 akademikësh, sportistësh dhe specialistësh të sportit nënshkruan një letër të hapur për të kërkuar ndalimin e rregullit:

Përtej polemikave rreth rregullit 50.2, mund të pyesim nëse lëvizja olimpike, që nga Pierre de Coubertin, është angazhuar në propagandë duke përcjellë vizionin e një bote më të mirë nëpërmjet sportit.

Kjo nuk do të thotë se fjala ka një konotacion negativ, por përkundrazi se i referohet një ideali unifikues, “idesë së madhe olimpike”.

Fjala madje u përdor në mënyrë eksplicite në Buletinin e Qershorit 1933 të Komitetit Olimpik Ndërkombëtar:

“Me ndryshimet e bëra në Lojërat Olimpike, ne të gjithë besuam dhe sigurisht menduam se takimi paqësor i popujve në fushën e sportit do t’i bashkonte kombet në një masë të tillë që Lojërat Olimpike në formën e tyre moderne do të bëheshin një element i fuqishëm propagandistik për ideja e paqes botërore”

Në këtë drejtim, a nuk mund të konsiderohej “ideologji politike” fjalimi i Presidentit të IOC, Thomas Bach, në ceremoninë e hapjes së Lojërave Olimpike më 23 korrik 2021?

Ai paraqet një vizion të botës dhe shpreh një ideal, atë të “komunitetit olimpik”, të bashkuar rreth të njëjtit sistem besimi.

Sprinterët amerikanë Tommie Smith dhe John Carlos, së bashku me australianin Peter Norman, gjatë ceremonisë së çmimeve të garës 200 m në Lojërat Olimpike meksikane në vitin 1968. Gjatë ceremonisë së ndarjes së çmimeve, Smith dhe Carlos u ngjitën në podium zbathur dhe bënë shenjën e grushtit me doreza në shenjë proteste kundër racizmit.

Ky solidaritet shkon përtej vlerave tradicionale të përsosmërisë, respektit dhe miqësisë, sepse përfshin njohjen e njerëzimit të përbashkët. Siç na kujtoi Thomas Bach në fjalimin e tij më 23 korrik 2021:

“Solidariteti do të thotë shumë më tepër sesa thjesht respekt apo mosdiskriminim. Solidariteti ka të bëjë me ndihmën, ndarjen dhe kujdesin për njëri-tjetrin.”

Solidariteti garanton unitetin; termi “së bashku” përsëritet 10 herë në fjalimin e Bach. Thomas Bach thekson forcën e këtij uniteti, i cili na mundëson të ngrihemi mbi individët e marrë veçmas për të formuar një “komunitet të vërtetë”, “komunitetin Olimpik”.

Lëvizja Olimpike, e konceptuar nga Pierre de Coubertin, ekziston në shërbim të një bote më të mirë, etike dhe më vëllazërore, siç thuhet në Kartën Olimpike të vitit 1958.

“Qëllimi i lëvizjes olimpike është të lartësojë te të rinjtë si përpjekjet fizike ashtu edhe cilësitë morale, të cilat janë themelet e sportit amator, dhe gjithashtu, duke ftuar të gjithë atletët e botës në një garë katërvjeçare, të painteresuar dhe vëllazërore, të kontribuojnë në dashurinë dhe ruajtjen e paqes mes popujve.”

Solidariteti është edhe garantuesi i paqes në botë, siç theksoi në fjalën e tij Thomas Bach.

Partneriteti i ngushtë midis IOC dhe Kombeve të Bashkuara ka bashkuar, për herë të dytë në historinë e Lojërave, Ekipin Olimpik të Refugjatëve.

Ky ekip përfshin 29 sportistë refugjatë politikë, “një grup i jashtëzakonshëm individësh që frymëzojnë botën”, siç tha Komisioneri i Lartë i Kombeve të Bashkuara për Refugjatët Filippo Grandi në qershor 2021:

“Pasi kanë mbijetuar  nga lufta, persekutim dhe ankthi i mërgimit, tashmë i bën ata njerëz të jashtëzakonshëm, por fakti që ata tani po shkëlqejnë në skenën sportive ndërkombëtare më mbush me krenari të pamasë.”

Thomas Bach shprehu mendime të ngjashme në Rio de Zhaneiro në vitin 2016, kur ekipi i refugjatëve u krijua për herë të parë:

“Këta refugjatë nuk kanë shtëpi, skuadër, flamur, himn kombëtar. Ne do t’u ofrojmë atyre një shtëpi së bashku me atletët nga e gjithë bota. Kjo nismë është një sinjal për komunitetin ndërkombëtar se refugjatët janë qenie njerëzore dhe një pasurim për shoqërinë”.

Pra, larg nga të qenit “apolitike”, Lojërat Olimpike mbartin një ideologji të fortë, e cila pasqyrohet në statutet dhe tekstet zyrtare të IOC-së.

Pra, kur do të zhduket Rregulli 50.2 nga Karta Olimpike për të pasqyruar më mirë frymën olimpike?

Ndoshta Lojërat Olimpike të Parisit 2024 do të japin përgjigjen.

/abcnews.al