ANALIZA/ Ballkani, një “fuçi baruti” që rrezikon të shpërthejë. Koha që NATO të reduktojë “klimën e nxehtë”

Sikur të mos mjaftonte lufta në Ukrainë, edhe një konflikt në pritje midis Iranit dhe Izraelit dhe Deti i Kuq, tashmë Ballkani është një fuçi baruti po zien.

Dhe lidhja Rusi-Kinë-Iran qëndron pas saj.

Një mosmarrëveshje diplomatike e kohëve të fundit midis fqinjëve Kroaci dhe Mali i Zi, pikërisht kur ky i fundit ishte gati të bashkohej me Bashkimin Europian, normalisht nuk do të ishte lajm i faqes së parë.

Por gjurmët e gishtave të Rusisë janë tek të gjitha, dhe Shtëpia e Bardhë duhet t’i kushtojë vëmendje.

Mosmarrëveshja buron nga votimi i fundit i parlamentit malazez për të fajësuar Kroacinë për krimet e Luftës së Dytë Botërore të kryera nga një regjim gjerman pro-nazist.

Por Mali i Zi duhet të marrë miratimin e Kroacisë anëtare të BE-së për të vazhduar pranimin në atë organizatë.

Votimi ishte një përpjekje e qëllimshme për të penguar përpjekjet e kryeministrit properëndimor të vendit për të tërhequr republikën e vogël prej 600,000 banorësh nga orbita politike e Moskës.

Dhe sigurisht funksionoi.

Mali i Zi, një aleat i NATO-s, pasqyron dështimin e diplomatëve perëndimorë për të zgjidhur çështjet e pazgjidhura ballkanike nga shpërbërja e ish-Jugosllavisë 30 vjet më parë. 

Me burimet e Amerikës tashmë të pakta për t’ia dalë me konflikte të tjera, nuk mund të ketë më tolerancë për marrëzi të tilla. Ne sigurisht i dimë përpjekjet brutale të Moskës për të bllokuar integrimin e Ukrainës në Perëndim.

I njëjti motivim qëndron në themel të përpjekjeve të Kremlinit për të përmirësuar stabilitetin e Ballkanit.

Rusia filloi të synonte Malin e Zi kur u bashkua me NATO-n në vitin 2017. Nëpërmjet tentativave për grusht shteti, sulmeve kibernetike, financimit të partive politike pro-ruse dhe fushatave dezinformuese nëpërmjet mediave të kontrolluara nga Rusia vendi ka qenë nën vëzhgim të vazhdueshëm.

Oficerët malazezë të caktuar në NATO u pushuan nga puna si spiunë rusë. Kryetari i parlamentit Andrija Mandiç, i cili drejtoi fushatën e shpifjeve kundër Kroacisë, ishte paditur më parë për pjesëmarrje në një grusht shteti të nxitur nga Kremlini.

Asnjë nga veprimet e Rusisë nuk do të ishte E mundur, megjithatë, pa mbështetjen e përfaqësuesit të saj rajonal Serbisë, e cila mbështet ende ideologjinë e Serbisë së Madhe që shkaktoi shpërbërjen e dhunshme të ish-Jugosllavisë.

Serbia kohët e fundit zhvilloi një asamle duke pretenduar se “populli serb është një entitet i vetëm”. Është një goditje e doktrinës botërore ruse të Vladimir Putin që justifikon agresionin kundër vendeve ku banojnë pakicat ruse.

Ky është një kërcënim i drejtpërdrejtë për fqinjët e Serbisë, shtëpia e komuniteteve serbe në Mal të Zi, Bosnje-Hercegovinë, Kroaci, Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut.

Shovinizmi serb i ka shtyrë udhëheqësit myslimanë të Bosnje-Hercegovinës të ringjallin marrëdhëniet e kaluara me Republikën Islamike të Iranit, të lëshojnë deklarata pro-Hamasit dhe të presin ministrin e jashtëm të Iranit.

Kisha Ortodokse Serbe i përforcon këto ndarje.

Për dekada, Europa dhe SHBA-të kërkuan të ndihmonin Serbinë të hynte në shekullin e 21-të.

Vetëm SHBA-ja i dha asaj mbi 1 miliard dollarë ndihmë. Është koha të pranojmë se përpjekja ka dështuar dhe të ndëshkojmë Beogradin.

Ka katër gjëra që liderët amerikanë mund të bëjnë sot.

Së pari, ata mund ta mbështesin hapur Kosovën dhe të refuzojnë përpjekjet serbe për ta destabilizuar atë.

Ne duhet të zgjerojmë programet e qeverisë amerikane që katalizojnë investimet e sektorit privat për të forcuar këtë vend pro-SHBA  E gjithë ndihma e ardhshme e SHBA-së për Serbinë duhet të ngrihet derisa  t’i japë fund kërcënimeve të saj për pushtim ushtarak dhe të njohë pavarësinë e Kosovës.

Kjo do të zvogëlojë konceptin ahistorik të botës serbe dhe do t’u mohojë kukullave ruse një çështje rajonale.

Së dyti, ata duhet të mbështesin Kroacinë si zgjidhje për t’i dhënë fund varësisë energjetike të Europës Lindore nga nafta dhe gazi rus.

Nuk ka asnjë justifikim për këto vende që të vazhdojnë të financojnë makinerinë e luftës ruse në shumën e miliarda dollarëve.

Së treti, udhëheqësit tanë mund të forcojnë mjetet tona diplomatike duke zgjeruar regjimin e sanksioneve në Ballkan kundër aktorëve serbë që promovojnë aktivitetet destabilizuese të Rusisë në Mal të Zi dhe rajon.

Kjo duhet të përfshijë mediat lokale të kontrolluara nga Rusia. Serbia ende nuk i është bashkuar Europës në vendosjen e sanksioneve kundër Rusisë dhe në vend të kësaj kohët e fundit nënshkroi një marrëveshje të tregtisë së lirë me Kinën komuniste.

Ligjet e saj të dobëta të imigracionit i kanë lejuar terroristët të kontrollojnë operacionet e kontrabandës me njerëz në Europë.

Derisa të ndryshojë kursin, Bashkimi Europian duhet ti heqë vizat Serbisë në pjesën tjetër të Evropës.

Së katërti, udhëheqësit e SHBA-së duhet të angazhojnë Komisionin e SHBA-së për Lirinë Fetare Ndërkombëtare të emëruar nga qeveria për të gjetur mënyra për të minuar kontrollin e kishës ortodokse serbe pro-ruse mbi komunitetin ortodoks në Mal të Zi.

Është e rëndësishme të ndihmohet Kisha Ortodokse Malazeze të rivendosë pavarësinë e saj të mëparshme nga Serbia në të njëjtën mënyrë që Kisha Ortodokse e Ukrainës është shkëputur nga Patriarku rus, i cili është një ish- agjent i KGB-së.

Ndërsa rriten tensionet në politikën ndërkombëtare, Shtëpia e Bardhë dhe aleatët tanë eiropianë kanë një shans unik për të frenuar këtë shpërthim në pritje në fuçinë e barutit të Europës.

Historia na paralajmëron, se duhet ta shfrytëzojmë këtë mundësi. /abcnews.al